شهر ریاضی
مقدمه
در دنیای پر چالش امروز، روش‌های سنتی آموزش رفته رفته کارآمدی خود را از دست داده‌اند و دانش‌آموزان امروز نمی‌توانند با آ‌ن‌ها ارتباط مؤثر برقرار کنند. عموماً مشخصه‌ی اصلی روش‌های سنتی پیشین، محوریت معلم در فرآیند تدریس و تبدیل دانش‌آموز به یک شنونده‌ی صرف است. در چنین شرایطی، دانش‌آموزان خیلی زود از حضور در کلاس‌ خسته می‌شوند و شوق یادگیری مطلب در آن‌ها از بین می‌رود. از این رو مدتی است که متخصصین علوم آموزشی، در صدد جایگزینی روش‌هایی برای تدریس هستند که در آن‌ها، دانش‌آموزان محور اصلی فرآیند یادگیری باشند. امروز این روش‌ها با عناوین مختلف در گفتمان آموزشی دنیا وجود دارند. عناوینی از قبیل آموزش فعال، آموزش اکتشافی، آموزش الگوریتمی (پله‌ای) و ... اصطلاحاتی است که در چند سال اخیر بیش‌تر به گوش می‌خورد و مؤسسات زیادی نیز برای اجرایی کردن این تئوری‌ها ایجاد شده‌اند.
لگوی آموزشی، از جمله پیشگامانی است که با شعار آموزش همگام با ساخت، قدم در راه تحقق آرمان‌های آموزش نوین گذاشته است. این شرکت که فعالیت خود را به‌طور رسمی از سال 2002 آغاز کرده است، با بهره‌گیری از ابزار بی‌نظیر LEGO، موفق به طراحی کلاس‌هایی شده که دانش‌آموزان در آن نقش کلیدی ایفا می‌کنند و معلمین تنها به‌عنوان تسهیل‌گر و راهنما در کنار آنان حضور دارند. هدف اصلی کلاس‌های لگو، پرورش مهارت حل مسأله و خلاقیت در کودکان است که برای دستیابی به این مهم، از روش‌های نوین در آموزش بهره گرفته است. خوشبختانه در کشور ما نیز از سال 2004، نمایندگی رسمی لگوی آموزشی فعالیت خود را آغاز نموده و سالانه حدود 15.000 دانش‌آموز در سراسر کشور را تحت پوشش خود قرار می‌دهد.
مجموعه‌ی لگوی آموزشی ایران، پس از هشت سال فعالیت در برگزاری کلاس‌های لگو در سراسر کشور، ضمن آگاهی از پتانسیل بسیار بالای ابزار لگو برای استفاده در کلاس‌های سایر دروس، تصمیم به ارایه خدمات آموزشی جدید گرفته است. برای تحقق این مهم، جمعی از کارشناسان و مدرسان این مجموعه، در قالب گروه آموزشی با عنوان تخته سیاه گرد هم آمده تا به تدوین و تهیه این خدمات نوین بپردازند.
ما بر این باوریم که می‌توان یادگیری دانش‌آموزان عزیزمان را با لذت همراه کنیم تا طعم ماندگار آن همیشه در ذهن‌هایشان باقی بماند. "یادگیری با طعم لذت" نه فقط یک شعار بلکه باور قلبی و دغدغه‌ی اصلی گروه آموزشی تخته سیاه است. اکنون پس از دو سال تحقیق و بررسی قصد داریم اولین محصول خود را که برای آموزش ریاضی اول دبستان است به معلمین و دانش‌آموزان عزیز تقدیم کنیم.
این محصول شامل یک کتاب و بسته‌ای از قطعات لگو می‌باشد که در مجموع، طرح درس‌هایی فعال برای دانش‌آموزان فراهم می‌کند. این طرح درس‌ها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که دانش‌آموزان ضمن انجام فعالیت‌های جذاب و متنوع با ابزار لگو، به‌صورت غیرمستقیم و ناخودآگاه مفاهیم مختلف ریاضی را نیز می‌آموزند. گفتنی است که تمامی طرح درس‌های این مجموعه مطابق با آخرین تغییرات کتاب ریاضی اول دبستان می‌باشد. هم چنین تلاش شده است با راهنمای معلم تفصیلی که در انتهای کتاب آمده است به ابهامات و سؤالات پاسخ داده شود.
  1.هدف از تألیف
استفاده از ابزار مناسب برای آموزش و انتقال مفاهیم ریاضی همواره دغدغه‌ی اصلی بسیاری از معلمان باتجربه‌ی این عرصه است. گاه این عزیزان زمان بسیاری صرف می‌کنند تا ابزاری متناسب با موضوع درس تهیه کنند و فضای ایده‌آل طرح درس را برای انتقال مفاهیم در کلاس آماده کنند. این اتفاق معمولاً با هزینه و زحمت زیاد همراه است. گاه پس از اتمام طرح درس، معلم مصلحت می‌داند از دانش‌آموز بخواهد که تمرین‌های ‌آن جلسه را با ابزار کلاس در منزل تمرین کند، ولی تفاوت ابزار معلم و دانش‌آموز این مهم را میسر نمی‌کند. تمرین و تکرار از ارکان مهم آموزش و تثبیت مفاهیم ریاضی است و همواره‌ از ایده‌آل‌های کتاب درسی و روش تدریس معرفی شده توسط آموزش و پرورش بوده است. ولی گاه به دلیل یکنواختی و تکرار تمارین، رغبت دانش‌آموزان برای این امر کاهش می‌یابد.
آگاهی نسبت به مشکلات و دغدغه‌هایی که معلمان عزیز برای آموزش مؤثر و ماندگار ریاضی دارند، ما را بر آن داشت بستری فراهم کنیم تا کلاس ریاضی به کلاسی شاد، پویا و مفید برای دانش‌آموزان بدل شود. این ابزار امکانی فراهم می‌کند که دانش‌آموز مفاهیم کتاب درسی را بارها و بارها در قالب فعالیت‌های متنوع تمرین کند و از انجام آن‌ها خسته نشود.
  1. سرفصل‌های آموزشی

1.       شمارش و شناخت اعداد
2.       الگویابی
3.       آموزش اشکال و مفاهیم هندسی
4.       قرینه‌یابی
5.       جمع و تفریق
6.       تقریب و مقیاس و استفاده از ابزار
7.       آموزش ساعت
8.       آموزش مقایسه و مرتب کردن اعداد از کوچک به بزرگ و بالعکس
9.       تقویت مباحث مهارتی از جمله مهارت‌های شنیداری، گفتاری، دیداری، مهارت دست‌ورزی، تمرکز، دقت و کار گروهی
10.   حل مسأله
 لازم به ذکر است که این عناوین، کاملاً با مفاهیم کتاب درسی منطبق است؛ هم‌چنین کتاب درسی ضمن آموزش این مفاهیم، حل مسأله را به‌عنوان اصلی‌ترین دغدغه‌ی خود مطرح کرده و سعی در تقویت این مهارت در دانش‌آموزان دارد.
 3.میزان استفاده از این مجموعه در سال تحصیلی
ما معتقدیم سطح این کتاب برای آموزش ابتدایی مفاهیم مناسب نیست، زیرا اغلب فعالیت‌های موجود در کتاب فعالیت‌‌های ترکیبی می‌باشد و رویکرد اصلی آن‌ها تقویت مهارت حل مسأله در کنار تثبیت مفاهیم اساسی کتاب درسی است. لذا پیشنهاد می‌شود که شما معلم عزیز به فراخور فضای کلاس، ابتدا از پتانسیل‌های ابزار موجود برای آموزش استفاده کرده و سپس برای تمرین بیش‌تر از طرح درس‌های کتاب به‌عنوان راهی برای تثبیت مفاهیم و تقویت مهارت حل مسأله استفاده کنید. هم‌چنین در بسیاری از مدارس وجود یک جلسه کلاس «کارگاه ریاضی» در هفته متداول است. این بسته‌ی آموزشی برای کلیه‌ی کلاس‌های کارگاه ریاضی قابل استفاده خواهد بود.
4.مخاطبین این مجموعه
از آن‌جایی که این کتاب سعی دارد بیش‌تر مفاهیم کتاب درسی جدید ریاضی اول دبستان را پوشش دهد استفاده از آن برای تمامی دانش‌آموزان اول دبستان ایده‌آل خواهد بود. ضمن این‌که آن دسته از دانش‌آموزان دوم دبستان که هنوز در مفاهیم اولیه ریاضی تسلط کافی ندارند می‌توانند مهارت‌های اولیه‌ی ریاضی را به وسیله این کتاب در خود تقویت کنند.
بدیهی است که به دلیل این‌که دانش‌آموزان اول دبستان در نیمه‌ی نخست سال تحصیلی در خواندن و نوشتن توانایی کافی ندارند توصیه می‌شود که فعالیت‌های این کتاب حتماً به‌همراه شما معلم عزیز یا پدر و مادر گرامی انجام شود. بهتر است ضمن خواندن متن هر فعالیت برای دانش‌آموز، با استفاده از راهنمای معلم که به تفصیل در آخر کتاب درسی آمده است برای او توضیح دهید که چه باید بکند. همراهی شما عزیزان فرآیند آموزش را برای فرزندانتان دل‌پذیرتر خواهد کرد.
شما می‌توانید با استفاده از جدول اهداف ابتدای کتاب و یا راهنمای معلم در پایان کتاب، طرح درس مناسب هر جلسه را برای کلاس خود انتخاب کنید. هم‌چنین می‌توانید به دانش‌آموز توصیه کنید که یک طرح درس خاص را به همراه پدر و مادر خود در منزل تکرار کند. مؤلف تلاش کرده است که جذابیت طرح درس‌ها حتی در صورت تکرار آن‌ها به دفعات، برای دانش‌آموز حفظ شود.
5.منابع
ـ کتاب درسی ریاضی اول دبستان آموزش و پرورش
ـ راهنمای تدریس کتاب ریاضی اول دبستان ـ دفتر تألیف کتب درسی
ـ سری کتاب‌های انتشارات Sylvan
ـ سری کتاب‌های MathDirect انتشارات Britannica Kids
***
در پایان لازم می‌دانم از همه‌ی عزیزانی که مرا در این راه یاری کرده‌اند، به‌خصوص کادر آموزشی دفتر لگوی آموزشی و مدیریت آن کمال تشکر و امتنان را داشته باشم. بی‌شک تحقق این مهم بدون زحمات و همکاری‌های بی‌دریغ ایشان میسر نمی‌گردید.
امیدوارم در آینده نیز همکاری مؤثر دفتر لگوی آموزشی و گروه آموزشی تخته سیاه با تولید محصولات متنوع آموزشی برای کودکان، موجبات یادگیری لذت‌بخش را برای کودکان ایران‌زمین فراهم آورد.

منبع: http://www.legoeducation.irتخته سیاه